Orio auzoko ezker paretan bildu ziren eguerdian Enbata gaztetxeko hamalau zirtzilak, Akelarreko bertze hainbat dantzari, Iker Altuna eta Aitor Servier bertsolariak eta nola ez, hartza ere. Arratsaldean Kanetan emanen zuten antzerkiaren aitzinapen txiki bana egin zuten Orion eta ondotik Harrixabaletan ere, azken urteetan Kaneta auzoan izandako tirabirak hizpide. Epailea, bere laguntzaileak, polizia armatu berriak, auzapeza, gazteak… hamalau zirtzilek hogei bat pertsonaia zituzten plazaratu orotara.
Arratsaldean berriz, Kanetan elkarturik, hiru ordu laurden inguruko ikusgarriaz gozatzeko aukera izan zuten bertaratu zirenek. Bertsolarien agurren ondotik, auzoko arazoen berri eman zuten epaileak eta bere auzokide lekukoak. Gazte akusatuek, haien buruari kritika eginez betiere, nolabait defenditu zuten haien eredua. Ondotik etorri ziren mugako kontrolak agerian uzten zituen esketxa, Korrikako migranteen aldeko ekimenaren irudikatzea, gaztetxean jarritako Palestinar bandera kentzeko tematzea, edo Herriko Etxeko langileen karikaturaren bat edo bertze ere. Umoretik, baina kritika sozial eta politikoa ardatz.
Zirtzilen antzerkien artean, aipagaiei zorrotz eta tokiko ezagutzaz beteriko bertsoak kantatu zizkieten Iker Altunak eta Aitor Servierrek. Akelarreko dantzariek kolorez bete zuten Kaneta, eta hartza gustura, dantzarien artean joan-etorrian.
Epe motzean kalitate goreneko lana ondu zuten zirtzilek: bi hilabetean eta hiru errepikarekin bakarrik prestatu zuten larunbateko etxez etxekoa. Irati Fernandezek idatzi zuen antzerkia ingurukoen laguntzarekin, eta Enbata gaztetxeko dozena bat gazte azkar batu zitzaizkion ideiara. Fernandezek ikusgarriaren osatzea azaldu zigun: “Baditugu dantzariak eta bertsolariak: dotoreak, garbiak, xintxoak. Eta ondoan Zirtzilak, zikinak, lur azpitik atera direnak anabasa sakatzera, eta hartza lagun dute noski, udaberriaren esnatzea sinbolizatuz.”
Akelarre elkarteko dantzariek ere zalantza guttirekin egin zuten bat ekimenarekin, Milena Legardienierrek larunbatean Aitor Errazkinen mikrofonoan aipatu zuenez. Garai batean Hendaian lapurtar ihauteria egiten zela azaldu zuen, eta gaur egun usadio hori galdurik bada ere, dantza haietatik abiatu ziren larunbateko ikusgarria muntatzeko. Heldu den asteburuan izanen den Biriatuko etxez etxekoan erabiltzen dituzten jantziak ere berreskuratu zituzten, giroan are gehiago sartze aldera.
Euskara hutsean eta euskaratik egindakoa izan zen larunbatekoa, Irati Fernandezek ohartarazi zuenez, umorea eta kritika plazaratzeaz gain, euskaraz bete baitzituen etxez etxekoak Hendaiako karrikak.
Ekimen herrikoia izan den heinean, heldu den urtean errepikatuko den ziur jakiterik ez bada, Zirtzilek zalantza gutti zuten; beha egonen dira, aurtengo zer gertakariri erantzun heldu den negu bukaeran.
Jarraian, larunbateko etxez etxekoaz Aitor Errazkinek egindako erreportaia entzungai duzue.