Irungo gaztelekuek erabiltzaile zifra historikoak egin zituzten 2024an. Iaz inoiz baino gazte gehiago igaro ziren Martindozenea eta Artiako egoitzetatik, eta gazte askoren erreferentziazko topagune bilakatu dira. Azken urteetan Irungo Udaletik egindako lanaren fruitu dela diote Amaia Izeta (Martindozenea gaztelekua) eta Erika Hernandez (Artia gaztelekua) hezitzaileek. Eta urte gutxiren buruan lortu dute hori.
2021ean COVID pandemiaren ondoko murrizketen garaiak zirela eta, 2.078 erabiltzaile besterik ez zituen jaso Martindozenea gaztelekuak, eta 2022an 3.799 gazte hurbildu ziren antolatutako jardueretan parte hartzera. Amaia Iza, Martindozeneako hezitzaileak gogoratzen duenez, «pandemiak etxean geratzeko ohitura handia eragin zuen gazteengan, eta kostatu izan zaigu berriz ere aktibatzea». Baina 2023 urtean Irungo Udaleko Gazteria arloak apustua bikoiztu egin zuen, eta Sandra Caballero zinegotziak azpimarratu duenez, «gazteak erdigunean jarri ditu udalak, eta haien beharrei erantzun eta haien interesekoa den eskaintza proposatzeko entzuketa aktiboa izan da arrakastaren giltzarri».
Artiako gaztelekuaren garapen azkarra
Jauzi kualitatiboa ez ezik, erabiltzaile zifretan ere bultzada ikusgarria jaso baitute hiriko gaztelekuek azken urtean. Entzuketa aktiboa egiteko moldea izanik, hilabetero antolatzen duten programazioa gazteei galdetuta osatzen dutela diote hezitzaileek. Artiako gaztelekuko arduraduna, Erika Hernandezek argitu duenez, «gazteek ikusten dutenean haiek proposatutako ekintzak daudela, haien parte hartzeak eragin bat duela eta haien iritziak entzunak direla, pozik hartzen dute, baloratuak sentitzen dira».
Hain justu, Artiako gaztelekua izan da udalaren apustuaren adibide garbia. 2023an zabaldu zituen ateak, Martindozeneako egoitza urrun geratzen zitzaien auzoetako gazteei zerbitzua eman nahian. Eta hasieratik izan du arrakasta. «Handi sentitu nahi duten gaztetxoak 12 urte bete eta sartzeko esperoan egoten dira, eta gero ahoz ahokoak asko eragin du», aitortzen du Erika Hernandezek.
Behar bati erantzuten dion zerbitzua dela agerian utzi zuten 2023ko erabiltzaile datuak, 3.976 gazte pasa baitziren estreinatu berria zen egoitzatik. Baina 2024an 5.910 izan dira, eta jauzia handia bada, «aldamenean dagoen futbol zelaiak eta Gazteluzahar ikastetxearen hurbiltasunak» zerikusia izan dutelakoan daude. «Arratsaldetan etxera joan aurretik, hildako ordubete edo bi ordu horiek aprobetxatzen dituzte bertan», dio Hernandezek.
Lagunekin elkartzeaz gain, Irungo beste ikastetxe eta auzoetako gazteak ezagutzeko aukera ematen die zerbitzuak. Eta hezitzaileek diotenez, «eskaintzen ditugun jardueretan berdintasuna eta aniztasuna bezalako baloreak lantzen ditugunez, komunitatea ere sortzen da». Alde horretatik, hezitzaileen lanak guraso askori lasaitasun handia eskaintzen dielakoan daude: «gurasoek badakite non dauden, ez daudela kalean, eta helduak garen hezitzaileokin», dio Erikak, «gainera inguruan dituzten beste irakasle eta senide helduekin ez daukaten konfiantzazko harremanak sortzen dituzte gurekin, gauza asko galdetzen dizkigute, eta haien lagunak gara nahiz eta badakiten ez garela bere kuadrillakoak, noski, badakite muga non dagoen».
Martindozeneako eskaintza bikoitza
Hari beretik, Martindozenea gaztelekuak ere garapen azkarra izan du azken aldian. Gorago aipatu ditugun pandemia ondoko datuez harago, 2023an 4.819 gazterentzat topagune izan zen bitartean, iaz 7.421 lagunentzako erreferentziazko lekua bilakatu da. Eta 2023an egoitzaren goiko solairua 15-18 urteko gazteentzako gune bilakatu izanak ere, erabiltzaile profil berri bat erakarri du. Aurreneko urtean gazte koxkorragoen adin tarte horretako 876 lagunek erabili zuten bitartean, 2024an 1.924 gazte izan baitira.
Amaia Izetak azaldu digunez, «beheko solairuan 12 urtetik gorakoen kopuru handiak direla eta, lekuz kanpo sentitzen ziren, baina goiko solairuan 15-18 urtekoek billarrean jolasteko, futbolinean edota haien artean elkartzeko eremu seguru eta goxo bat aurkitu dute, bereziki euri egunetan». Izan ere, 18 urtetik aurrera tabernetan elkartu daitezkeen bitartean, adin txikiko koxkorrenek, «espazio eta aisialdi eskaintza gabezia nabarmena dute Irunen».
Baina aipatutako bi espazio hauetan hilero proposatzen duten programazioaz gain, gaztelekuen egoitzetatik kanpora ere ahalegintzen dira gazteengana hurbiltzen. Hezitzaileek gabonetan edota sanmartzialetan antolatu ohi dituzten Gazteguneak aipatu dizkigute. Baita auzoetako jaietan ere gazteei zuzendutako ekimenak. Aurten Larreaundi, Landetxa-Katea, Anaka, Belaskoenea, Santiago eta Behobia auzoetako jaietan tailer eta jarduera anitz antolatuko dituzte 12 urtetik gorako gazteei espresuki zuzendutakoak: «haur txikiagoentzat beti programatu ohi dira hitzordu ugari, baina gazteek ere haien beharrak dituzte».