Fort Boyard itsasontziko garabiaren pala urpean sartu da, Hendaiako kirol portuko ur uherrean. Segundo gutxiren buruan, lohia alde guztietatik dariola atera da, eta ontziaren sabelean sartu. Apirilak lehena du, eta txantxarik ez, baina itxaronaldi luze baten amaiera markatzen du eszenak: bederatzi urte luzatu den proiektu fasearen ondotik, behingoz hasi da Hendaiako portuko eta Txingudiko badiako dragatze lana. Itsas Charente departamenduko kontseiluak burutuko ditu lanak, bi ontzirekin: lan handiena eginen duen Fort Boyard, eta laguntzan ariko den Trézence.
Sokoburuko kirol portua eraiki zenetik ez da uraren hondoa garbitu, eta 32 urtean tonaka pilatu da hondarra, lohia eta bertze eratako jalkin edo sedimenturik ere badia eta portuetan. Hala, heldu diren hiru urteetan, udaberriro bi hilabetez, dragatze lanak eginen dituzte aipaturiko bi ontziek. Hendaiako Herriko Etxeak eta departamenduak eginen dituzte lanak, portuaren jabe eta ustiatzaile gisa. Iker Elizalde kontseilariak argi utzi du ezinbertzekoa dela: “Kirol portuko erabiltzaileak anitz dira, baina jarduera ekonomikoa ere bada hemen, eta dragatu gabe, bereziki trabatuak dira ontzi horiek guztiak, baita Hondarribira doan ontzia ere”.
Hamar urtean luzatuko den lana
Gaur hasirik, hamar urteko baimena eman du Pirinio Atlantikoetako prefetak Txingudiko Badiako hondoa garbitzeko. Hala, hiru ekimen eremu bereizi dituzte: lehena kirol portuan, bigarrena itsasadarreko kanalean, eta azkena Tribord parean, arrantza portuan. Hurrenez hurren, aurten, 2026an eta 2027an arituko dira bertan dragatzen, baita beranduago berriz ere hiru urteko bertze fase batean ere.
Orotara, 320.000 metro kubo jalkin dragatzea espero dute heldu diren hamar urteetan. Lanen lehen fasean, kirol portuan 35.000 metro kubo izanen dira, kasu honetan gehien bat lohia izanen delarik. Bederatzi urte luzatu den prozesuan garrantzia handia izan du dragatuko dutenaren kutsadura neurtzeak, ondotik itsasora edo hondartzara eramanen baitute bildurikoa. Kotte Ezenarro Hendaiako auzapezak azaldu du bi urtez laginak bildu dituztela, lohian diren metal astunak legezko mugaren barnean direla ziurtatze aldera. Azken hilabetean ere egin dituzte neurketak, kirol portua berrantolatu behar izan baitute dragatzea egiteko, eta mugimendu horiek metal astun kopurua aldatu ez dutela bermatu beharra zegoen. Emaitza positibo guztiek azken argi berdea piztu diete dragatze lanei.
Heldu diren bi hilabeteetan, marea behera bakoitzean ariko dira Fort Boyard eta Trézence ontzietako langileak dragatze lanean. Malory Bechet Itsas Charente departamenduko dragatze zerbitzuen arduraduna da, eta begirada zorrotzarekin aritu da lehen eguneko operazioa gainbegiratzen. Trézence ontziko tripak 400 metro karratuko edukiera duela azaldu du, eta palak bertan jalkinak pausatzerakoan, “lehenik sare batetik pasatzen direla” erran du, “makro-hondakinak segidan baztertuz”. Izan ere, sabela beterik, itsasora joaten da ontzia, kostaldetik 5 kilometro ingurura kokatu duten ‘murgiltze eremuan’ dena isurtzera.
Itsasadarraren alde bakarra dragatuko dute, Hendaiakoa
Kotte Ezenarrok itsasoan pausaturiko lohi hori kostaldera berriz itzultzeko arriskurik ez dela ziurtatu du. Bertzalde, lanen bigarren fasea, heldu den udaberrian egitekoa dena, itsasadarrean burutuko dute, baina Hendaiako zatia besterik ez dute dragatuko, Ezenarrok aipatu duenez, operazioaren kostua eta baimenak direla eta Hondarribiak ez duelako momentuz bere aldean halakorik egiteko aukerarik, beharra baden arren. Hala ere, itsasadarraren alde bakarra dragatzea eraginkorra dela argi utzi du Hendaiako auzapezak: “Pentsatzen genuen hemen dragatzen bagenuen eta han ez, han zen guztia bihar hona etorriko zela. Baina erran ziguten teknikoki ez dela hala.”
Europar Batasunera jo zuten itsasadarreko kanala garbitzeko finantzazio bila, baina erantzunik jaso ez zutela deitoratu du auzapez hendaiarrak. Hortaz, “ur amankomunak badira ere”, Hego eta Ipar Euskal Herriko tokiko erakundeek dituzten finantzamendu iturri ezberdinek kudeaketa “hain amankomuna ez izatera” daramate.
Maiatza bukaera arte ariko dira Hendaiako kirol portuan dragatze lanean aurtengo faseari dagokionez. Horretarako, portu barnean ontzien kokapena berrantolatu dute, eta hainbat pontoi desmuntatu dituzte. Heldu den urtean berriz, itsasadarreko harea dragatzeko teknika are ikusgarriagoa erabiliko dute, hurrupatze bidez eginen baitute, eta hodi batekin dragaturikoa hondartzan pausatuko dute. Heldu diren hamar urteetan ohikoa bilakatuko da berriz ere draga ontziak Txingudiko Badian ikustea.
