Kantauri Itsasoko kutsadura monitorizatzeko AZTIren lehen ikerketek ondorioztatu dutenez, Lapurdiko uretan lauzpabost plastiko gehiago dago Gipuzkoan baino. Lema, Ulises eta Sumideros proiektuei esker, hondakin plastikoek jarraitzen dituzten ur-korronteen ibilbideak eta metaketa guneak identifikatzen ari dira. Eta puntako teknologiaz lagunduta ere, itsas hondoko hondakinen mapa osatzen ari dira.
"Kezkatuak" direla aitortu du Oihane Cabezas Basurkok. Plastiko gehiegi dago gure itsasoan, haiek espero baina gehiago. Abiapuntua argi du zientzialariak: "gure ekosisteman ez litzateke plastikorik egon behar", baina pixka bat gehiegi izanik ere, kopuru harrigarriak topatu dituzte.
Azken hilabeteetan, Sumideros proiektuaren baitan arrantza ontzi batean hondakin bila ibili dira euskal kostan zehar. Ondorio larriak topatu dituzte: "15 minutuz askatzen genituen arrantza-sareak sakonera ezberdinetan, eta jasotzerakoan beti topatu ditugu plastiko hondakinak". Badakite, gainera, hondakin horietan gehienak erreka eta ibaietatik iristen direla itsasora. Hala, orain esku artean duten Ulises proiektuan arreta berezia jarriko diete ibaiei.
Zadorra, Nerbioi eta Deba ibaiak aztertuko dituzte urtaro ezberdinetan laginketak eginez. Cabezasek dioenez zenbait arraun elkarterekin ere harremanetan sartu dira, haiek topa ditzaketen hondakinak jasotzeko. «Zenbat eta datu gehiago errazago har daitezke neurriak, kopuruaren arabera udal ezberdinekin hitz egin dezakegu, iturria zein den argitu edo neurriak hartu ahal izateko», segurtatzen du, ekimenak ondorio praktikoak dituela argituz. Bestalde, bokaleetan ere bideokamera adimendu batzuk jarriko dituzte zabor mota identifikatu eta monitorizatzeko.
Ontzi txikiak, hondakinen ibilbidea erreplikatzeko
Azken hamarkadan, Lema proiektuarekin egurrezko mila ontzi bota dituzte itsasora AZTIkoek EAEko hainbat ikastetxerekin eta Albaolarekin elkarlanean. Haietako 400 inguru berriz topatu dituzte herritarrek, eta ikerlariekin harremana egin dute. Herritar horien kokapenari esker, itsas-korronteek Euskal Herriko ontziak -eta beraz, hondakinak ere- nora daramatzaten ondorioztatu dute. "Azoreetara ere" iritsi direla ziurtatu du Cabezasek. Orain, Ulises proiektuaren baitan, GPS balizak dituzten ontziak botako dituzte, datuak azkarrago eta fidagarritasun handiagoz lortu ahal izateko.
Ikerketa ozeanografiko eta goi mailako teknologiaz harago, eskolartekoekin halako proiektu gehiago garatu ahal izatea espero du Oihane Cabezas Basurkok. Etorkizunari begira, haziak landatzeko beharra ikusten baitu: "bokazio zientifikoak sustatzeko aukera ematen digu eskoletan, izan ere, joera dute karrera batzuetara jotzeko eta emakumeen presentzia ere indartu behar dugu zientzian".
