Itsas-hondakinen arazoaren larritasunaz jabeturik, Eguzki talde ekologistak Irunen problematika hau arinduko luketen sareak erreka eta ibai bazterreko barandetan jar ditzatela eskatu dio Irungo Udalari. Azken urteetan, Gipuzkoako hainbat udalerritan, txapa galbanizatuzko sareak instalatu dituzte erreka bazterretako baranden azpialdean. Eta Iker Bereziartua, Eguzki taldeko kideak dioenez, «neurri sinple bezain eraginkorra dela frogatu denez» gauza bera egin dezala eskatu diote Irungo Udalari idatziz.
Izan ere, «ez gara ohartzen, baina nahita edo nahigabe jendeak zabor asko botatzen du lurrera, eta haizeak zabor hori erreka eta ibaietara eramaten du, eta hortik itsasoan amaitzen du, sare hauek hau saihestuko luke modu erraz eta merke batean», dio Bereziartuak.
Gaur egun itsasoan amaitzen duen zaborraren erdia baino gehiago lehorretik datorrela ondorioztatu dute AZTI erakundeko itsas-biologoek ULISES proiektuan egindako azken ikerlanetan. Urrutira jo gabe, martxoaren 15ean CPIE-IEZI erakundeak Hendaiako herriko etxearekin antolatutako Udaberriko Garbiketa Handian frogatu zuten hori. Egun hartan 240 boluntarioren artean, 334 kilo hondakin jaso zituzten Hendaiako Txingudiko badiatik hasi eta Dunbarrietarainoko bidean. Eta bildutakoa aztertu ondoren, ohartu dira kopuru handi bat ur-korronteek ekarritako Hegoaldeko edo Hendaian saltzen ez diren produktuen markako poltsa, botila eta bilgarriak zirela.
Hondakinari oztopo fisikoak
Honek agerian uzten du hiriguneetako halako baranden azpitik urtero hamaika hondakin iristen dira uretara, eta ur-korronteek egiten dutela gainerakoa. Alde horretatik, Eguzki taldeak Irungo Udalari luzatu dion neurria beste hainbat herritan eraginkorra dela frogatu egin dela azpimarratu dute. Eta beharrezkoa arazoari aurre egin nahi bazaio bederen. Iker Bereziartuak dioenez, «jendea kontzientzia hartzea oso zaila da, eta hondakinak uretan ez amaitzeko oztopo fisiko eraginkor bat behar da».
Halaber, Txingudiko Zerbitzuak 2021ean Irungo eta Hondarribiko euri-uren estoldetan eta erreka bazterretan “Itsasoa Hemen Hasten da” dioten plakak ezarri zituen gizartea sentiberatzeko. Baina halako kanpainak baino, arazoari aurre egiteko neurri eraginkorragoak behar direla uste du. «Kanpaina horiek greenwashing besterik ez dira, zerbait egiten ari direla erakusteko, baina arazoak hor jarraitzen du», dio ekologistak, «Bidasoa ibaiaren bazterrean zabaldu berri duten egurrezko pasarelan adibidez, dena irekia egin dute, eta edozer lurrera eroriz gero ibaian amaitzen du zuzen zuzenean, eta hori oso larria da».
Urola bailarako hainbat herritan instalatu dituzte Eguzkik proposatzen dituen sareak. Zestoako industria gune batean, Zumarragan, Urretxun, Azkoitian eta Azpeitian. Urolatik kanpo, berriz, Pasaian, Oiartzunen, Errenterian, Hernanin, Elgoibarren, Tolosan, Ordizian, Oñatin eta Lazkaon ikus ditzakegu, eta beste udal batzuk horiek jartzea aztertzen ari dira. Hortaz, Irungo Udalak ere neurri berbera har dezala eskatuz, joan den martxoaren 25ean Cristina Laborda Irungo alkateari zuzendutako idatzi bat aurkeztu dute bide ofizialetatik. Argitu digutenez, Borja Olazabal Ingurumeneko ordezkariari ere jakinarazi diote haien eskaera. Oraindik ez dute erantzunik jaso.
«Gure ibaien eta itsasoaren mesedetan honelako neurri ekologikoak hartzeari berebiziko garrantzia ematen diogu», aldarrikatzen du Iker Bereziartuak. Gainera uretan amaitu beharrean, sareetan bildu daitekeen kaleko hondakin kopurua ikusteak gizartea sentsibilizatzeko balio dezakeela uste du. «Lurrean ikusten ditugu banan-banan eta gutxi dela dirudi, baina dena bilduta asko da, botilak, paperak, poltsak eta zigarrokinak... denetarik topa daiteke gure kaleetan, eta zigarrokinen kasuan gogoratu behar dugu bakoitzak 500 litro ur kutsatzen dituela», azpimarratzen du. Izan ere, zigarrokinek 100 produktu toxiko baino gehiago gordetzen dituzte bere baitan. Horregatik, Urruñako herriko etxeak, adibidez, hauen bilketa egokia egiteko plan estrategikoa martxan jarri du.
Dena dela, Irungo Udalak Gipuzkoako beste hainbat udalerritan hartu duten neurria berea egingo balu ere, «hondakin onena, sortzen ez dena» dela gogoratzen du Iker Bereziartuak. Kasu honetan, hondakinik onena uretara iristen ez dena dela sinetsita, itsas-hondakinen arazoa arinduko lukeen neurri sinple hau martxan jar dezala galdegin diote Cristina Laborda alkateari.
